DIŞ CEPHE KAPLAMALARINDA DOĞAL TAŞ KULLANIMI

2022-02-25 18:02:30

Doğal taşlar, zamanın başlangıcından beri yapı malzemelerinin temelini oluşturan ve en iyi bilinen bina malzemeleridir. Yüzyıllar içerisinde evrimlerini tamamlayan ve %100 doğal olan bu materyaller jeolojik açıdan miras niteliğindedir. Günümüzde iç mekanlarda kullanımını sıklıkla gördüğümüz doğal taşlar aslında sağlamlık ve dayanıklılık açısından dış cephe kaplaması için de mükemmel birer aday. Ayrıca estetik açıdan sunduğu çekicilik ve lüks hissi ile projelerin değerini iki katına çıkarıyor.

Dış cephe kaplamalarında kullanılan doğal taşlar oluşum şartlarına göre 3 ana gruba ayrılır. Bunlar kireçtaşı, traverten ve kumtaşı gibi tortul kayaçlar, arduvaz, kuvarsit ve mermer gibi metamorfik kayaçlar ve son olarak granit gibi magmatik kayaçlar.

Mimarlar, projelerini oluşturma aşamasında materyal, metod ve en iyi taş türünü seçmek için bir dizi faktörü göz önünde bulundurmak zorundalar. Kullanım amacı, projenin boyutu, doğal taş kaplamaların uygulama şekli, taşların dayanıklılık ve sertliği, işlenebilirlik düzeyi, iklimsel etkilere tepkisi, homojenlik, cila alma özelliği, çatlak olmaması, renk ve doku özellikleri gibi unsurlar önden araştırılması gereken hususlar arasında yer alıyor.

Mermer: Mermer, en yaygın olarak kalsit veya dolomit olmak üzere, yeniden kristalize edilmiş karbon minerallerinden oluşan metamorfik bir kayaçtır. Güçlü bir tarihi geçmişe sahip mermer bir zamanlar ünlü mimarların vaz geçilmez malzemesiydi ve sayısız dünya eserinin de ana kahramanı oldu. Antik tapınaklarda, saraylarda, surlarda, stadyum ve halka açık tiyatrolarda mermer kullanımına sıkça rastlıyoruz.

Mermerin dış cephe kaplama malzemesi olarak kullanımını günümüzde daha az görüyoruz. Mimarları farklı doğal taşlara ya da malzemelere yönlendiren sebepler içinde en önemlisi kuşkusuz mermerin görece daha pahalı olması ve daha ucuz alternatiflerin keşfedilmiş olması var. Ancak mermerin bir statü sembolü olduğunu bilen bazı mimarlar prestijli ve ses getiren görkemli projelerinde halen bina kaplama malzemesi olarak mermeri tercih ediyor. Neden mi? Çünkü mermer yıkılmaz, sağlam, heybetli, pürüzsüz ve lüks bir görüntü vaat ediyor.

Uygulama işlemi için mutlaka mekanik kaplama modeli tercih edilmeli. Hem sağlamlık hem de ilerideki restorasyon işlemlerine sağlayacağı kolaylık açısından en güvenilir yöntem bu. Ağır bir malzeme olan mermer için teknik hesaplamalar büyük bir titizlikle yapılmalı. Her ne kadar atmosfer etkilerine dayanıklı bir malzeme olsa da ömrünü uzatmak ve uzun senelerce tazeliğini korumasını sağlamak için fiziksel ve teknik analizleri yapılmalı, sertlik, su emme, genleşme vb. detaylar ürün bazında tespit edilmeli. Uygulama esnasında derzler ve ankraj dikkatli hesaplanıp suya karşı koruyucu solüsyonlar kullanılırsa taşın bünyesine su alması engellenmiş olur. Sürdürülebilir yeşil hayatlar için önemli bir malzeme olan mermer sağladığı doğal ısı yalıtımı ile enerji tasarrufunda avantaj elde etmenizi sağlar.  Sayısız renk ve doğal damar dokusu ile gelen mermerin cephede kullanımı için A kalite taşların seçilmesi ve istenmeyen sarı damar girişlerinin elimine edilmesi projeye homojenlik açısından büyük katkı sağlar. Ayrıca her ne kadar mermer için pahalı bir malzeme demiş olsak da fiyat/performans açısından baktığınızda her zaman avantajlı ürün oluyor.

Kireç Taşı: Kireç taşı yaygın bir karbonat tortul kayaç türüdür. Çoğunlukla kalsiyum karbonatın (CaCO3) farklı kristal formları olan kalsit ve aragonit minerallerinden oluşur. Kireçtaşı genellikle fosiller içerir ve bunlar bilim adamlarına eski ortamlar ve yaşamın evrimi hakkında bilgi sağlar. Beyaz, bej, krem, mavimsi gri ve kahve tonlarında doğada sıklıkla rastladığımız kireç taşları son derece esnek bir materyal olup işlenebilirliği diğer doğal taşlara göre daha kolaydır. Yapısı kremsi ve yumuşaktan hafif sert damarlıya kadar değişen kireç taşı geçirgen özelliğe sahiptir. Mat ve gözenekli bir yapısı vardır. Kolay temin edilir, çalışması kolay ve ince detaylar için iyi bir malzeme olması onu harika bir cephe malzemesi yapıyor. Hatta yapı sektöründe dış cephe malzemesi olarak en sık kullanılan doğal taş kireç taşıdır diyebiliriz. Birçok kamu binası, avm, toplu konut, iş merkezi, tren istasyonu ve bankada bu taşın sıklıkla kullanıldığını görebiliriz.

Mermer ile kıyasladığımızda bakımının daha kolay olduğunu söylemek mümkün. Çevresel faktörlere karşı dirençli, sıcağa ve soğuğa karşı dayanıklı ve uzun ömürlü bir materyaldir. Mısır’ın Giza kentindeki piramit yapıların kireç taşı olduğunu ve günümüze kadar bütünlüklerini sağlayabildiklerini hatırlatmak isteriz. Malzemenin ağırlığını hesaba kattığımızda çok katlı binalarda ince plakalar olarak kullanmak gerekir.

Traverten: Mineral kaynakların, özellikle de kaplıcaların çevresinde biriken ve bir çeşit kireçtaşı olan traverten uzun yıllardır yapılarda tercih edilen bir taş türüdür. Modern mimaride en sık kullanılan taşlardan biridir. Doğada fildişi, bej, kahve rengi, ceviz rengi, kırmızı, gri, sarı gibi oldukça çeşitli renklerde traverten bulunur. Tipik olarak güçlü bir düzleme sahiptir. Gözenekli ve süngerimsi yapısı onu diğer doğal taşlara oranla daha hafif bir yapı malzeme yapmasıyla birlikte sağlamlığından da bir şey kaybettirmez. Yapısı nedeniyle çalışması ve işlenmesi nispeten kolay olan traverten iyi bir ses ve ısı yalıtımı sağlar. Uzun yıllar boyunca hiçbir bozulmaya maruz kalmadan kullanılabilirler. Çevre koşullarına özellikle de yağmurun etkilerine karşı oldukça dayanıklıdır. Doğal yapısı gereği su ile iç içe olan traverten diğer doğal taşlar ile karşılaştırıldığından suyu tolere etme özelliği ile bir adım önce çıkar. Doğada fazla miktarda bulunması yüzünden fiyatı diğerler doğal taşlardan daha uygundur. Bina cephe kaplamlarında traverteni düz ve temiz bir görüntü yakalamak için tek başına kullanan mimarlar olduğu gibi mermer gibi diğer doğal taşlar ile karıştırarak dekoratif görüntüler elde eden mimarlar da bulunur.

Granite: Granit kristal yapılı minerallerden oluşmuş, erimiş kayaçların soğuması sırasında meydana gelen, alkali ve feldspar bakımından zengin magmatik bir kaya türüdür. Sağlamlığı, renk konusundaki homojenliği ve dünyada en çok bulunan taşlardan biri olması özeliği ile nam salan granit uzun yıllardır dış cephe kaplama malzemesi olarak kullanılmaktadır. Oldukça sert bir yapısı olan granit diğer doğal taşlar ile kıyaslandığında işlenmesi çok daha zor bir ürün olmakla birlikte hepsinden de daha sağlam bir materyaldir. Granit, kamu ve ticari binalarda ve anıtlarda cephe taşı olarak sıklıkla kullanılır.